ΒΟΤΑΝΑ: Μύθοι και Πραγματικότητα

Τα Βότανα είναι αυτοφυή φυτά, που αναπτύσσονται σε άγονες ή καλλιεργημένες περιοχές από όπου και γίνεται η συγκομιδή τους (βοτάνισμα) από τους αγρότες σε διαφορετικές περιόδους τους του έτους.

Στην Αρχαιότητα

Στην αρχαιότητα Βότανα ονομάζονταν όλα τα αρωματικά φυτά που κατα τη μάσησή τους παρουσίαζαν πικράδα, γλυκάδα ή αρωματική γεύση. Τις ιδιότητες αυτές οι άνθρωποι τις απέδιδαν σε μαγικές ικανότητες που είχαν τη δύναμη όταν εισέλθουν στον οργανισμό ενός πάσχοντος να τον ανακουφίσουν κια να τον θεραπεύσουν από οποιαδήποτε ασθένεια. Είναι χαρακτηριστική η φράση του λαού ''δεν βρίσκω βοτάνι για να γιάννω τις πληγές μου'' ποθ δείχνει τη σπουδαιότητα που αποδιδόταν στα Βότανα.

Συναντάμαι τη λέξη Βότανο με πολλές κια διάφορες σύνθετες παραλλαγές όπως:

Θερμοβότανο όταν ο ασθενής έχει πυρετό.

Μυρμιγκοβότανο σε περιπτώσεις που ο ασθενής εμφανίζει δερματικές εκβλαστήσεις.

Σερνικοβότανο που το λαμβάνουν οι εγκυμονούσες γυναίκες που επιθυμούν να κάνουν αγόρι.

Χελωνοβότανο που το χρησιμοποιούν στις χοιραδώσεις

και άλλες πολλές εξειδικευμένες σύνθετες λέξεις που υποδεικνύουν τη μεγάλη δυναμική των Βοτάνων στην θεραπεία ποικίλλων συμπτωμάτων και ασθενειών.

Επίσης ο λαός από πρόληψη αποδίδει στο Βότανο μαγικές δυνάμεις: ''το βοτάνι της αγάπης'', ''το βοτάνι για το μάτι''. Οι Βοτανοσυλλέκτες προσπάθησαν με το πέρασμα των χρόνων να ενδυναμώσουν αυτούς τους μύθους, για τις υπερφυσικές ιδιότητες των βοτάνων και να να ενισχύσουν, τις μαγικές τους ιδιότητες. Έτσι υποστήριζαν ότι, τα βότανα θα έπρεπε να συλλέγονται τα  μεσάνυχτα με γεμάτο ή άδειο φεγγάρι, στα σταυροδρόμια ή σε δασώδεις περιοχές, για να έχουν όλες εκείνες τις μαγικές τους ιδιότητες!

Άλλες φορές πάλι οι Βοτανοσυλλέκτες, προσπαθούσαν να εμπνεύσουν στον κόσμο το φόβο, λέγοντας ότι, εκείνος που θα τολούσε να μαζέψει Βότανα χωρίς να γνωρίζει ορισμένα μυσικά θα τιμωρούταν από τις κακές δυνάμεις ακόμη και με θάνατο! Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τρόπος που συνέλλεγαν τον Μανδραγόρα. Για να βγάλουν τη ρίζα του οι συλλέκτες πήγαιναν νύχτα με φεγγάρι και αφού έβρισκαν το μέρος που ήταν το φυτό, έδεναν τη ρίζα του στην ουρά ενός σκύλου και στη συνέχεια χτυπούσαν το σκύλο, έτσι ώστε φεύγοντας ο σκύλος να σέρνρι τη ρίζα του φυτού!

Μυθολογικά ο Μανδραγόρας, οφείλεται στην τρίτη κατά σειρά από τις Μοίρες, την Άτροπο, που κατά την ελληνική μυθολογία, κρατούσε ένα ψαλίδι και έκοβε το νήμα της ζωής, δηλ. καθόριζε από τη στιγμή της γέννησης κάθε ανθρώπου, πόσο θα ζήσει και πότε θα πεθάνει, πράγμα που ουσιαστικά δηλώνει την τοξικότητα του συγκεκριμένου φυτού.

Ιστορία

Τα φυτά αποτέλεσαν μαζί με άλλες οργανικές και ανόργανες ουσίες τη βάση της θεραπευτικής, η οποία στηριζόμενη στη μακρόχρονη εμπειρία δρούσε αντικειμενικά  στη νόσο, χωρίς να αποκλείεται και η αυθυποβολή της προσωπικότητας του θεραπευτή, κάτι που συμβαίνει ακόμη και στις μέρες μας. Πασίγνωστα θεωρούνται τα αρχαία Θεραπευτήρια - Μαντεία, στον Ελλαδικό χώρο με επικεφαλής το Ασκληπιεία.

Αναφορές σχετικά με φυτό για θεραπευτική χρήση δίδονται αρχικά από τη Rigveda (4500-1600 π.Χ.), όπου ο ''θεραπευτής'' Characa αναφέρει 50 ομάδες φυτών και ο Sushraia 750 φυτά σε 37 ομάδες φυτών. Στην Κίνα ο Fuitsi θεωρείται πρωτοπόρος.

Στην Ελλάδα 

Στην αρχαία Ελλάδα ο Αριστοτέλης έχει να μας επιδείξει περίπου 500 φάρμακα στην ''Ιστορία των Φυτών''. Επίσης ο Ιπποκράτης ο Κώος γνωστός ως ''πατέρας της Ιατρικής'' (460-337 π.Χ.) αναφέρει στα συγγράμματά του 400 δείγματα φαρμακευτικών ουσιών από τα φυτά. Ο πασίγνωστος Θεόφραστος (372-287 π.Χ.) στο βιβλίο του ''Περί Φυτών Ιστορία''που σώζεται μέχρι σήμερα, περιγράφονταο 450 φυτά και αποτελεί τη βάση της Βοτανικής. Ο Διοσκουρίδης (1ος μ.Χ. αιώνας) θεωρείται ο θεμελιωτής της ''Φαρμακολογίας''. Οι γνώσεις του για τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών παραμένουν θεμελιώδεις για αιώνες. Ένας άλλος μεγάλος γιατρός της αρχαιότητας, ο Γαληνός (129-199 π.Χ.) παρασκεύασε φυσικά θεραπευτικά σχήματα που ονομάστηκαν ΄'Γαληνικά Σκευάσματα'' τα οποία είχαν εφαρμογές μέχρι το 18ο αιώνα, ενώ το συγγραφικό του έργο απαριθμεί περίπου 300 βιβλία.

Κίνα και Αραβικές Χώρες

Η Κινέζικη φαρμακοποιία PenTsao έχει να επιδείξει χιλιάδες συνταγές. Ο Chen Non Ben Cao Jin (250 μ.Χ.) έχει αφήσει 40 τόμους Κινέζικης Ιατρικής γνώσης, ενώ ο Li Shizen έγραψε τη φαρμακοποία Ben Ca Cang Mu το 1956 που περιλαμβάνει 1984 συνταγές.

Η Αραβική Ιατρική θα λέγαμε ακολουθεί, ως ένα βαθμό την Αρχαία Ελληνική Ιατρική με τον Ali Ibu Rabban al Tabri (782-855 μ.Χ.) που έγραψε το Fidous al Hikman σχετκά με τα φάρμακα και τις τιξικές ουσίες και τον Ibne Zakarya (835-932 μ.χ.) χειρούργο με 250 βιβλία, τον Kitab al Hawi που έγραψε για τη χρήση των φυτών και τον Abu Ali Hussain Ibn Sina με το βιβλίο ΄΄Κανών'' της Ελληνοαραβικής Σχολής που περιγρλαφει περίπου 1000 φυτά.